ESG, CSRD, CO2 en TEK: allemaal nieuwe aspecten in ons beroep. En daar komt dan nog de nieuwe term ESG-fraude bij. In onze komende blogs gaan we in op de verschillende fraudefactoren die het rapporteren over duurzaamheid -helaas- ook met zich meebrengt. In dit eerste blog behandelen we de term ESG-fraude en geven we je twee tips hoe je ESG-fraude kunt ontdekken bij je klant.
Wat is ESG-fraude?
Om die vraag te beantwoorden gaan we eerst in op de term frauderisicofactoren. Frauderisicofactoren zijn gebeurtenissen of omstandigheden die wijzen op een stimulans of druk om fraude te plegen of die een gelegenheid scheppen om te frauderen. Het gaat dan om druk, gelegenheid en rationalisatie. Met de aanstaande verplichting voor organisaties om zich te verantwoorden over duurzaamheidsaspecten nemen ESG-gerelateerde frauderisicofactoren in belang toe. We noemen dat ESG-fraude. De vraag is hoe je hier als accountant mee omgaat.
Tip 1: Pas de ESG-fraudedriehoek toe
De fraudedriehoek is een heel makkelijk hulpmiddel om diverse frauderisicoscenario’s concreet te maken. Op die manier kun je hier in je werkzaamheden op inspelen. Hieronder vind je voorbeelden van de drie verschillende elementen in de fraudedriehoek: stimulans/druk, gelegenheid en rationalisatie.
| Stimulans of druk | Gelegenheid | Rationalisatie |
| 78% van de vijftig grootste Europese bedrijven hebben CO2-doelstellingen opgenomen in bonuspakketten, en keerden ‘verrassend hoge’ bonussen uit over 2022 (lees het artikel uit het FD). | De nieuwe ESG-rapportagestandaarden en -overgangsregelingen bieden gelegenheid voor fraude. | Organisaties kunnen hun acties en gedrag rationaliseren door het observeren van sectorgenoten: ‘al mijn concurrenten doen het ook’. |
| Een andere druk vloeit voort uit het voldoen aan de regelgeving zelf en de maatschappij. Want als je niet voldoet aan de duurzaamheidseisen dan willen leveranciers en afnemers waarschijnlijk minder met je zakendoen. | Ook nieuwe systemen kunnen resulteren in toegenomen gelegenheid tot fraude, bijvoorbeeld omdat de interne beheersingsmaatregelen nog onvoldoende zijn ingericht of omdat de werking van het nieuwe systeem nog niet overal bekend is. | Daarnaast is de nieuwe regelgeving nog niet zo duidelijk: ‘in de eerste jaren zal er toch niet streng naar gekeken worden door de markt en toezichthouders’. |
Tip 2: Introduceer ESG-risicobeheersing
Introduceer ESG als expliciet risico in het risicoraamwerk bij je klant of je eigen organisatie, want door ESG ontstaan immers andere risico’s. Deze risico’s hebben niet alleen betrekking op je klant zelf, maar ook op waar zij in de keten mee te maken hebben en waaraan zij gelinkt kunnen worden. Hiermee wordt ESG onderdeel van de gebruikelijke risico-identificatie en risicobeheersing- en verantwoordingscyclus.
Start met een ESG-strategievormingsproces, inclusief een inschatting en definiëring van zaken als:
- de ESG-doelen,
- het identificeren van ESG-risico’s
- de dubbele materialiteit, en
- het instellen van de benodigde beheersmaatregelen.
Met deze tips sluit je ESG-fraude natuurlijk niet helemaal uit. Maar gecombineerd met het inzicht in de ESG-fraudedriehoek verlaag je met het toepassen van een gestructureerde aanpak aanzienlijk het risico hierop!
Meer weten?
Wil je meer weten over duurzaamheid en jouw rol als accountant hierin? Lees dan ook eens de NBA Handleiding Duurzaamheid: Klimaat. Deze handleiding geeft handvatten als het gaat om de strategievorming van duurzaamheid, de implementatie in de bedrijfsvoering, de rapportage en accountantswerkzaamheden.