De economische gevolgen van het coronavirus zijn voor iedereen voelbaar. Veel werkgevers en werknemers lijden financiële schade. De overheid heeft diverse steun- en herstelmaatregelen in het leven geroepen die hen helpen door deze moeilijke tijd heen te komen. Denk bijvoorbeeld aan de NOW, de TOZO, de TOGS en TVL.

De subsidiemaatregelen zijn onder tijdsdruk tot stand gekomen. Het voordeel is dat steun snel beschikbaar was. Het nadeel is dat de regelingen minder zorgvuldig tot stand zijn gekomen met als gevolg dat ze gelegenheid bieden voor fraude. Het komt voor dat een beroep gedaan wordt op de regeling terwijl daar formeel geen recht op is. Ook zijn er gevallen waarin bedrijven wettelijk aanspraak op de steunregeling mogen maken maar die eigenlijk helemaal niet nodig hebben. Wat kun jij als accountant doen als je onterecht gebruik van coronasubsidie signaleert bij je klant? In dit blog geven we je praktische handvatten.


De ideale omstandigheden voor fraude

Het ontstaan van fraude kun je vergelijken met het ontstaan van brand. Voor een brand zijn de factoren brandstof, lucht en ontsteking nodig. Ook voor het ontstaan van fraude zijn meestal drie factoren aanwezig: gelegenheid, druk en rechtvaardiging. Hoe zijn deze frauderisicofactoren aanwezig in de huidige situatie?

  • De mazen in de steunregeling bieden gelegenheid en een stimulans voor misbruik (de brandstof);
  • Bij veel ondernemingen is de druk hoog om de coronacrisis te overleven en personeel niet te ontslaan (de lucht);
  • Dan is alleen nog ontsteking nodig om tot een brand te komen: de fraudeur bedenkt argumenten om zijn daad te rechtvaardigen door neutralisatie (vooraf goedpraten) of rationalisatie (achteraf goedpraten).

We hebben dus te maken met de ideale omstandigheden voor fraude. Hoe ga jij hier als accountant mee om?


Wat moet je doen in geval van wettelijk misbruik?

Als je een indicatie hebt dat jouw klant formeel misbruik maakt van de steunmaatregelen, moet je de Standaarden en het stappenplan in de NV NOCLAR volgen:

  1. Je bespreekt het misbruik van de steunmaatregelen met je klant en dringt aan op herstel- en redresmaatregelen;
  2. Je beoordeelt de reactie van je klant;
  3. Is de reactie ontoereikend? Dan geef je aan dat je in het kader van het algemeen belang een melding zal doen bij UWV en je past je oordeel daarop aan;
  4. Je gaat na of een andere wettelijke meldplicht geldt (Wwft, EU verordening 537/2014  of Wta art. 26 / Bta art. 36 en 37).

Maar wat doe je als je klant de regels formeel gezien wel naleeft, maar dat moreel toch niet goed voelt?


Awful, but lawful

Stel dat je klant wettelijk wel recht heeft op subsidie maar die eigenlijk niet nodig heeft. Dan sta je als accountant voor een ethisch dilemma. We geven je twee voorbeelden. 

Voorbeeld 1:

Je klant heeft de NOW-aanvraag ingediend en die is toegekend, terwijl je klant over voldoende middelen beschikt om het personeel in dienst te houden. Is het dan wel moreel aanvaardbaar dat je klant gebruikmaakt van de steunmaatregelen?

Voorbeeld 2:

Je klant heeft uit voorzorg de NOW-subsidie aangevraagd. De omzetdaling valt uiteindelijk mee en is minder dan 20%. Vervolgens wacht je klant wacht zo lang mogelijk met het terugbetalen van het NOW-voorschot. Oftewel, je klant gebruikt het voorschot als gratis extra werkkapitaal. 


Herken je dit bij je klant?

Dan kun je als accountant alleen een moreel appel doen. Overigens ben je daartoe op basis van de beroepsregels niet verplicht. Volgens Maryam Kouchaki (Associate Professor of Management & Organizations aan de Kellogg Business School in Chicago) zijn er drie manieren om je klant aan te spreken op zijn beslissing:

  1. De publiciteitstest: Vraag je klant hoe hij het zou vinden als het vermeende misbruik in de media zou komen en zijn klanten, werknemers of familieleden geïnformeerd werden.
  2. De generalisatietest: Vraag je klant te bedenken wat de gevolgen zouden zijn als iedereen dezelfde keuze maakt als hij.
  3. De spiegeltest: Vraag je klant wie hij ziet als hij in de spiegel kijkt. Ziet hij wie hij écht wil zijn?

Deze laatste spiegeltest kun je wellicht nóg beter eerst bij jezelf toepassen: wil jij deze klant in de toekomst blijven bedienen? Is dit het type klant waarmee jij geassocieerd wil worden?

Meer weten?

Heb jij praktijkvragen over de financiële coronasteunregelingen of de verantwoording ervan? Ben je op zoek naar de meest voorkomende frauderisico’s bij NOW-regelingen? En hoe je hier vervolgens op kunt acteren? Lees meer over NOW Fraud Tree in onze praktische handreiking over Frauderisico’s bij NOW-regelingen.

Ja ik wil meer weten over de praktische handreiking NOW Fraud Tree