Fraude is voor veel accountants in 2019 een verplicht nummer. Of is het meer dan dat? Want het herkennen van (een vermoeden van) fraude is niet iets dat dagelijks voorkomt. Of komt het vaker voor dan we zien?
Fraudedriehoek
Volgens de COS is fraude een ‘opzettelijke handeling waarbij via misleiding een onrechtmatig of onwettig voordeel wordt verkregen’. En frauderisicofactoren zijn de gebeurtenissen of omstandigheden die een stimulans, druk of gelegenheid scheppen om fraude te plegen.
In de definitie zie je de elementen van de fraudedriehoek terug: gelegenheid, druk en rationalisatie. De meeste fraudes zijn het gevolg van druk. Dit kan financiële druk zijn, door bijvoorbeeld geldproblemen of een dure levens-stijl. Maar ook verleidingen, verslavingen of maatschappelijke druk kunnen een rol spelen. Ook moet iemand over mogelijkheden beschik-
ken om te kunnen frauderen, de gelegenheid. Mensen in sleutelposities zoals een bestuurder of een hoofd financiën hebben bijvoorbeeld meer gelegenheid om te frauderen dan andere werknemers.
Tot slot rationaliseert de fraudeur altijd zijn handelingen. Hij geeft zichzelf redenen om de fraude te rechtvaardigen door uitspraken als ‘Ik heb er toch recht op’ of ‘Ik werk er hard voor’.
In de praktijk
Maar waar moet je dan in de praktijk op letten? Voorbeelden van rode vlaggen zijn bijvoorbeeld een negatieve kas, transacties zonder tegenprestatie of onderbouwing, het zakelijk boeken van privékosten en het manipuleren van fiscale aangiften.
Maar ook als je deze rode vlaggen niet ziet, kun je toch je een onbestemd onderbuikgevoel hebben. Ook de non-verbale communicatie speelt een grote rol in het herkennen van fraude. Let dus niet alleen op de inhoud, maar ook op wat je (niet) hoort, ziet of voelt. Fraude is meer dan een verplicht nummer.